۱۷ پرسش و پاسخ علمی مهم درباره اُمیکرون

به گزارش روابط عمومی دانشکده علوم پزشکی ساوه به نقل از مشرق، کرونا ویروسی که این روزها برای همه به یک هم نشین دائمی تبدیل شده و نام آن بر سر زبان همه افراد جامعه هست؛ اما سویه اُمیکرون آن کمی ناآشناتر و غریبه تر به نظر می‌رسد و شاید احساس خطر بیشتری نسبت به گذشته، در افراد جامعه پدید آورده است.

دانشمندان طی بررسی‌های خود روی این سویه کرونا، دریافتند که اُمیکرون در کسانی که قبلا به کرونا مبتلا شده و بهبود یافته‌اند نیز دیده می‌شود.

آنها اعلام کردند که اُمیکرون حدود ۵۰ جهش دارد که ۳۰ جهش آن در پروتئین اسپایک رخ داده است و این پروتئین همان مولکولی است که باعث تهاجم ویروس کرونا به سلول‌های انسانی می‌شود. این مساله مهم ترین چیزی است که محققین را در مورد اُمیکرون نگران می‌سازد.

معمولا سویه‌های جدید برای اولین بار در بدن افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی و بیماری‌های خودایمنی هستند، دیده می‌شود؛ زیرا سرکوب سیستم ایمنی باعث به وجود آمدن جهش‌های جدید در این ویروس می‌شود. برای آگاهی از آخرین یافته‌های علمی درباره سویه جدید کرونا با نام اُمیکرون در ادامه ۱۷ پرسش رایج را مطرح و پاسخ علمی آن را بیان کرده‌ایم.

۱)سویه اُمیکرون ویروس کرونا چیست؟

سویه اُمیکرون، آخرین جهش شناخته شده از ویروس کرونا در سطح جهان است که هنوز اثرات، قدرت انتقال  و تفاوت‌های آن با سویه قبلی یعنی سویه دلتا در حال بررسی و پیگیری است. اولین موارد اُمیکرون درآفریقای جنوبی دیده شدند و برای اولین بار توسط این کشور به سازمان بهداشت جهانی با آمار ۱۱۴ مورد گزارش شد.

یافته‌های یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که اُمیکرون ۷۰ برابر سریع تر از سویه دلتا در نای و ریه‌ها تکثیر می‌شود. با وجودی که سرعت تکثیر اُمیکرون در مقایسه با سویه دلتا ۷۰ برابر بیشتر است اما یافته‌ها نشان می‌دهد رشد سویه جدید در بافت ریه ۱۰ برابر کُندتر است.

۲)اُمیکرون چه تفاوتی با انواع قبلی ویروس دارد؟

ویروس کرونا به کمک پروتئینی به نام اسپایک وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری کووید-۱۹ می‌شود. حدود ۳۰ تغییر یا بیشتر در پروتئین اسپایک در نوع اُمیکرون مشخص شده است که دو برابر جهش‌های نوع دلتا است.

نیمی از این جهش‌ها در ناحیه‌ای است که ویروس کرونا به کمک آن به سلول بدن انسان متصل شده، وارد آن شده و باعث عفونت می‌شود. جهش‌ها در این ناحیه ویروس می‌تواند باعث شود تا دستگاه ایمنی (یعنی آنتی‌بادی‌های ساخته شده بعد از واکسیناسیون یا عفونت قبلی) ویروس را کمتر از قبل تشخیص دهد و خطر عفونت با اُمیکرون افزایش یابد.

حداقل سه جهش در نوع اُمیکرون، به ویروس برای فرار از شناسایی شدن توسط آنتی‌بادی‌ دستگاه ایمنی کمک می‌کند. ظاهراً جهش دیگری هم توانایی آن را برای ورود به سلول‌های انسان افزایش می‌دهد و باعث انتقال بیشتر آن می‌شود.

۳)منشاء این نوع ویروس از کجاست؟

تاکنون فقط حدس و گمان‌هایی درباره منشاء اومیکرون مطرح است. به باور یکی از دانشمندان مؤسسه ژنتیک UCL لندن، احتمالاً نوع اُمیکرون در طول عفونت مزمن در فردی با نقص سیستم ایمنی (احتمالا مبتلای به HIV/AIDS درمان نشده) تکامل یافته است.

آفریقای جنوبی دارای ۸.۲ میلیون نفر مبتلا به HIV است که بیشترین میزان در جهان است. نوع بتا هم که سال گذشته در آفریقای جنوبی شناسایی شد، ممکن است از یک فرد آلوده به HIV منشاء گرفته باشد.

۴)چرا ویروس کرونا دائما در حال ایجاد سویه‌های جدید است؟

ویروس کرونا یک ویروس حیوانی است که در حیوانات به ۴۰ گونه دیده می‌شود که ۷ مورد از آنها به انسان‌ها سرایت می‌کند.روش‌هایی که انسان‌ها، آنها را راهکاری برای جلوگیری از ابتلا به کرونا می‌دانند مانند زدن ماسک، استفاده از محلول های ضدعفونی، استفاده از داروهای مناسب و تقویت سیستم ایمنی بدن، سدی در برابر انتقال بیشتر ویروس کروناست که این ویروس با ایجاد سویه‌های جدید سعی در بی نتیجه کردن آنها دارد.

یکی دیگر از دلایل ایجاد سویه‌های جدید در ویروس کرونا این است که ویروس تلاش می‌کند تا خود را با اندام‌های بیشتری در بدن انسان‌ها سازگار کند تا بتواند به آنها دسترسی داشته باشد و ایجاد بیماری کند.

۵)اُمیکرون یا دلتا؟ کدامیک خطرناک‌تر است؟

در مطالعه‌ای در کالیفرنیای جنوبی آمریکا که شدت بیماری افراد مبتلا به اُمیکرون با افراد مبتلا به دلتا مقایسه شد، خطر بستری به علت بیماری علامت‌دار بیش از ۵۰ درصد کمتر بوده است. خطر بستری در ICU و مرگ به ترتیب ۷۴ درصد و حدود ۹۰ درصد کمتر از دلتا بوده است. 

با توجه به این اطلاعات به نظر می‌رسد کرونا اُمیکرون بیماری با علائم خفیف ایجاد می‌کند و کمتر از دلتا باعث مراجعه به بیمارستان یا بستری در بیمارستان و ICU و همچنین مرگ می‌شود.

هرچند باید گفت اُمیکرون توانایی بیشتری در فرار از ایمنی واکسنها و ایجاد عفونت مجدد در افراد واکسینه ُدارد. به همین دلیل تزریق دز سوم واکسن کرونا همزمان با اُمیکرون در بیشتر کشورها شتاب گرفت.

با توجه به تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است همچنان دلتا خطرناک ترین و مسری ترین سویه ویروس کرونا است که می‌تواند افراد را به عفونت‌های بسیار فراگیرتری مبتلا سازد و در مقایسه‌ای که سازمان بهداشت جهانی بین سویه دلتا و سویه اُمیکرون انجام داده است میزان بیماری‌زایی اُمیکرون و قدرت سرایت آن نسبت به دلتا کمتر است.

۶)اُمیکرون در بزرگسالان چه علائمی دارد؟

 ۵ علامت شایع در دوره ابتلا به اومیکرون را معرفی می‌کند، شایع‌ترین علائم آبریزش بینی، سردرد،خستگی متوسط یا شدید،عطسه و گلودرد است.

۷) اُمیکرون در کودکان چه علائمی دارد؟

آبریزش بینی، گلودرد، سردرد، گرفتگی صدا، سرفه، تب، بی حالی، لرز،گاهی علائم گوارشی مثل اسهال و استفراغ از جمله علائم در کودکان است.گاهی نیز ممکن است درگیری ریه اتفاق بیفتد و در موارد شدید ممکن است تنگی نفس و کبودی لبها وجود داشته باشد.

۸)میزان شیوع  علائم چشایی و بویایی در مبتلایان به اُمیکرون چگونه است؟ 

اطلاعات اخیر در مورد علائم کرونا امیکرون نشان می‌دهد که از دست دادن حس بویایی یا چشایی با امیکرون در مقایسه با دلتا حدود ۸۰ درصد کمتر شایع بوده است، اما گلودرد در موارد اُمیکرون نسبت به دلتا تقریباً ۸ برابر شیوع بیشتری داشته است.

۹)مدت زمان قرنطینه در صورت ابتلا به اُمیکرون چقدر است؟

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت مدت قرنطینه امیکرون ۵ روز است و بعد از این مدت فرد می تواند کارهای روز مره خود را انجام دهد؛ البته اگر ضرورتی ندارید ۱۰ روز قرنطینه را رعایت کنید.

یک تحلیل بزرگ از انگلیس می‌گوید افرادی که به اُمیکرون مبتلا می‌شوند، در مقایسه با انواع قبلی بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز دارند.

۱۰)اُمیکرون و تزریق دُز سوم واکسن کرونا چه ارتباطی دارند؟

اطلاعات به وضوح تاثیر واکسیناسیون و مخصوصاً دز بوستر یا دز سوم را بر تقویت دوباره ایمنی در برابر ویروس کرونا نشان می‌دهد.  تعداد فوتی‌های بین واکسینه نشده‌ها بسیار بیشتر از فوتی‌ها در بین افراد واکسینه شده مخصوصاً بعد از دُز بوستر است.

آخرین اطلاعات و داده‌ها از بریتانیا نشان می‌دهد که دوز بوستر یا دز سوم همچنان سطح بالایی از محافظت را در برابر بیماری شدید در اُمیکرون به خصوص بین بزرگسالان ۶۵ ساله یا بیشتر ایجاد می‌کند: دز بوستر حدود ۹۰ درصد محافظت را ۳ ماه پس از تزریق ایجاد می‌کند؛ در حالی که ۳ ماه پس از دو دز، ۷۰درصد محافظت و بعد از ۶ ماه تنها ۵۰ درصد محافظت مشاهده شده است.

گزارش مرکز کنترل بیماری در آمریکا (CDC) نشان داده در زمانی که اُمیکرون اولین بار در آمریکا در گردش قرار گرفته است، محافظت افراد با دز بوستر نسبت به افراد واکسینه نشده، در مقابل ابتلا به کووید-۱۹، پنج برابر بیشتر بوده است.

علاوه بر این، واکسن خط دوم دفاع بدن به نام ایمنی سلولی را هم تحریک می‌کند که دانشمندان اخیراً بیشتر به آن توجه کرده‌اند. خوشبختانه ایمنی سلولی بعد از واکسن در برابر اُمیکرون همچنان پایدار است و تا زمان‌های طولانی‌تری می‌تواند با ویروس مقابله کند. شاید به همین علت، افراد واکسینه هنوز هم در برابر بیماری پاسخ بهتری می‌دهند و دچار بیماری شدید یا بستری نمی‌شوند.

با گذشت چندین ماه از تزریق واکسن کرونا در اولین گروه‌ از افراد در بسیاری از کشورهای جهان، پرسش‌ها درباره نیاز به تزریق دُز سوم یا دُز تقویتی واکسن کرونا در کشورهای مختلف همواره رو به افزایش بوده است.

دلایل مختلفی برای تزریق دُز تقویتی واکسن کرونا مطرح شده است که نتیجه بررسی‌ها و تحقیقات است و مورد توجه نهادهای بهداشت و سلامت کشورها قرار گرفته است.تحقیقات در بعضی کشورها درباره اثربخشی واکسن‌ها و میزان ایمنی در بدن دریافت‌کنندگان واکسن بعد از گذشت چند ماه از واکسیناسیون قبلی نشان می‌دهد که تزریق دُز سوم واکسن کرونا به خصوص در جمعیت‌های خاص مانند سالمندان و افراد با ضعف و سرکوب سیستم ایمنی برای حفظ ایمنی جامعه موردنیاز است.

۱۱)درباره پیشگیری از ابتلا به اُمیکرون چه باید کرد؟

مطالعات نشان می‌دهند واکسن‌های موجود علیه اُمیکرون هم موثر هستند و با دریافت دُز یادآور ایمنی بدن قوی‌تر هم می‌شود. تزریق دُز سوم واکسن کرونا تاثیر ۸۰ درصدی بر پیشگیری از ابتلا به اُمیکرون خواهد داشت. 

اصولی که برای پیشگیری بیماری کرونا باید رعایت کنیم هیچ ارتباطی به نوع آن ندارد، بلکه حساسیت ما را افزایش می‌دهد. جهت بیشتر رعایت کردن اصول بهداشتی و دیگر اقدامات لازم جهت حفظ سلامتی خویش و اطرافیان خود و صرف نظر از اینکه ما با چه نوعی از کرونا روبه‌رو هستیم باید نسبت به تزریق واکسن نوبت اول و دوم و دوز یادآور (سه دوز در حال حاضر)، رعایت اصول بهداشتی و دیگر توصیه‌های لازم اقدام کنیم.

به گفته کارشناسان، هنوز مهم‌ترین و بهترین راه‌حل، افزایش واکسیناسیون و تزریق دُز تقویتی است. تحقیقات نشان داده است که میزان بالای آنتی بادی‌های خنثی کننده ویروس اصلی کرونا با محافظت در برابر کرونای ناشی از انواع (واریانت‌های) جدیدتر ارتباط دارد.

۱۲)آیا کسانی که واکسن زده‌اند به اُمیکرون مبتلا می‌شوند؟

به عقیده محققان در سراسر جهان، واکسیناسیون تنها راه نجات از بیماری کرونا و همچنین سویه اُمیکرون و سویه دلتاست. آنها در همه کشورها تاکید می‌کنند که مردم باید علیه کووید۱۹ واکسینه شوند و همچنین دُز یادآور یا همان دُز بوستر در اسرع وقت به همه جمعیت جامعه بالای ۱۲ سال در همه کشورها تزریق شود.

اطلاعات ارائه شده نشان می‌دهد که احتمال نیاز به مراقبت‌های پزشکی در میان افراد مبتلا به گونه اُمیکرون ۳۱ تا ۴۵ درصد کمتر از دیگران است. علاوه بر این، احتمال اینکه افراد مبتلا به گونه اُمیکرون در بیمارستان بستری شوند بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر از احتمال بستری شدن به دلیل آلوده شدن به گونه دلتا است.

۱۳)تفاوت جهش‌های اُمیکرون با دلتا چیست؟

از جمله نگرانی‌ها درباره این نوع ویروس کرونا وجود جهش‌های متعدد و متنوع است. بیش از ۳۰ جهش در پروتئین اسپایک گزارش شده، تعدادی که بیش از دوبرابر جهش‌های واریانت دلتا است. بعضی از این جهش‌ها قدیمی هستند و در واریانت‌های قبلی مانند آلفا، بتا، گاما و دلتا شناسایی شده بودند و بعضی از آن‌ها جدید بوده و مربوط به پروتئین اسپایک نیستند.

۱۴)راه تشخیص اُمیکرون چیست؟

آزمایش‌ PCR که به طور گسترده استفاده می‌شود، همچنان برای تشخیص عفونت کرونا، از جمله عفونت با Omicron، همچنان که در مورد انواع دیگر نیز دیده‌ایم، مناسب است. مطالعات برای تعیین اینکه آیا این نوع واریانت بر انواع دیگر آزمایش‌ها از جمله آزمایش‌های تشخیص سریع آنتی‌ژن تأثیری می‌گذارد، ادامه دارد.

۱۵) اثربخشی درمان‌های فعلی بر کرونای اُمیکرون

کورتیکواستروئیدها و مهارکننده‌های گیرنده IL۶ همچنان برای مدیریت بیماران مبتلا به نوع شدید مؤثر خواهند بود. با توجه به تغییرات بخش‌هایی از ویروس در نوع Omicron، سایر درمان‌ها برای تعیین میزان تاثیر آنها ارزیابی خواهند شد.

۱۶)اُمیکرون با دلتا، آنفلوآنزا و سرماخوردگی چه تفاوتی دارد؟

مقایسه اُمیکرون با ویروس‌های دلتا، آنفلوانزا و سرماخوردگی نشان می‌دهد که سرفه‌های خشک، تنگی نفس، از دست حس بویایی و تب در مقایسه با دیگر با بیماری‌ها در اُمیکرون کمتر است.

 از شایع‌ترین علائم اُمیکرون می‌توان به آبریزش بینی، عطسه، گلودرد سردرد و خستگی اشاره کرد.علائم دیگری مانند سرفه، تنگی نفس، تب، تعریض شبانه، لرز، از دست دادن حس بویایی در مرحله بعدی خواهد بود و در میان مبتلایان به اُمیکرون شایع نیستند.

همچنین مدت زمان علائم بیماری اُمیکرون به جز موارد بستری، ۲ تا ۴ روز است که این زمان طول خواهد کشید تا علائم در فرد پدیدار شود؛ این در حالی است که سرفه، گلودرد، تب و لرز، سردرد و خستگی، علائم شایع در میان مبتلایان به آنفلوانزا است.

در ویروس دلتا نیز علامت‌های شایع، سرفه، آبریزش بینی، گلودرد، تنگی نفس، تب و لرز، سردرد و از دست دادن حس بویایی و خستگی هستند.

در سرماخوردگی هم سرفه، آبریزش بینی، عطسه، گلودرد از مهمترین و شایع ترین علامت‌های این بیماری است و ۲ تا ۳ روز نیز زمان می‌برد تا علائم آن به طور کامل مشهود شود.

۱۷)اُمیکرون چه میزان روی سطوح ماندگاری دارد؟

اُمیکرون بالاخره تاثیرش روی پوست دراز مدت است و ممکن است تا ۸ روز بماند؛ بنابراین بهداشت دست خیلی مهم است. اُمیکرون روی پلاستیک ۱۹۰ ساعت ماندگاری دارد؛ در خصوص ماندگاری در هوای آزاد نیز مانند واریانت‌های دیگر است؛ چون ویروس خارج از بدن موجود زنده خیلی نمی‌تواند زنده بماند اما پوست و پلاستیک به دلیل ویژگی‌های خود، ماندگاری ویروس را افزایش داده و باعث می‌شود سرعت انتشار بالا رود.

به دلیل جهش اندکی ماندگاری اُمیکرون نسبت به سویه‌های قبلی برروی سطوح بیشتر است اما این اصلا به این معنا نیست که از طریق سطوح منتقل می‌شود و به معنای استفاده مداوم از الکل و وایتکس نیست؛ در نتیجه باید توجه کنیم سطوح راه اصلی انتقال نیست.

براساس توصیه متخصصان تا جایی که امکان دارد از زدن الکل به دستان خود بپرهیزید و با آب و صابون بشویید؛چراکه استفاده مداوم از الکل باعث از بین رفتن میکروبیوم‌ها ( باکتری‌های مفید پوست ) می‌شود. بیش از اینکه تمرکز شما روی انتقال ویروس از سطوح باشد تمرکز شما روی این باشد که دستان خود را به دهان و چشمان‌تان نزنید.

همانند گذشته اُمیکرون هم از غذا انتقال پیدا نمی‌کند بلکه مهمترین راه انتقال ویروس اُمیکرون ذرات حاصل از تنفس و عطسه کردن است و راه موثر جلوگیری از ابتلا به آن رعایت فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک است؛ضمن اینکه کامل کردن فرایند واکسیناسیون نیز بسیار اثر گذار است.

سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا توصیه کرده است در صورت دسترسی به آب، دست‌ها با آب تمیز و صابون شسته شوند و از آنجا که به کارگیری محلول ۷۰ درصد الکل و آب، باعث خشک و خشن شدن پوست می‌شود، برای شستشوی دست و سطوح بدن، نباید از آن به عنوان جایگزین آب و صابون استفاده کرد.

به یاد داشته باشیم! همانگونه که برای جلوگیری از سوانح رانندگی، کمربند ایمنی را می‌بندید و فارغ از اینکه تصادف رخ می‌دهد یا خیر؟ به بستن آن اهتمام دارید، به زدن واکسن کرونا هم اهتمام ورزید تا در وقت مناسب بتوانید جان سالم به در ببرید.

با توجه به تمام چیزی که در بالا گفته شد، واکسیناسیون همچنان اولویت اول است و خط مقدم مبارزه با بیماری کرونا محسوب می‌شود. پس واکسن بزنید و اطرافیان خود را به زدن واکسن و دُزهای یادآور تشویق کنید؛ضمن اینکه همچنان رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی باید مد نظر قرار گیرد.